انواع میلگرد رکابی (2) میلگرد خاموت
از میلگرد به شکل‌های گوناگون در ساخت‌وساز استفاده می‌شود. یکی از انواع و اشکال میلگرد، میلگرد رکابی است که آن نیز به نوبۀ خود به چند دسته تقسیم می‌شود. خاموت را می‌توان یک سازه نگهدارندۀ عرضی برای میلگردهای اصلی در ساختار بتن مسلح دانست. در این مقاله به معرفی میلگرد خاموت، کاربردها، انواع و مقررات استفاده از آن می‌پردازیم.
میلگرد خاموت چیست؟
میلگرد خاموت (Rebar stirrups) که با نام‌های میلگرد عرضی خاموت و میلگرد ستون نیز شناخته می‌شود، یک نوع میلگرد عرضی به شکل مربع یا مستطیل است که مورب یا عمود بر راستای طول سازه بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در شرایطی خاص می‌توان آن را به شکل دایره نیز ساخت. از این نوع میلگرد تقویتی از جنس فولاد کربنی نورد گرم شده، برای مهار و نگه داشتن میلگردهای طولی استفاده می‌شود.
قبلا درباره میلگردهای ادکا و ممان منفی که از انواع میلگردهای رکابی هستند، صحبت کردیم. میلگرد خاموت نیز که یک نوع میلگرد رکابی است، دارای انعطاف‌پذیری بالا بوده و عمدتاً به صورت آجدار از میلگردهای نوع A2 و گاهی نیز از نوع ساده (نوع A1) و در سه سایز 8، 10 و 12 تولید می‌شود. در آیین‌نامه فنی مهندسی، براساس نوع فولاد استفاده شده، خاموت با نام‌های فولاد برشی قائم، فولاد جان و فولاد عرضی شناخته می‌شود.
کاربرد میلگرد خاموت
از خاموت جهت افزایش استحکام سازه در مقابل نیروهای برشی و پیچشی، افزایش نظم‌دهی و قرارگیری درست اجزا در کنار هم، جلوگیری از ایجاد ترک‌های ناگهانی، حفظ شکل بتن، حفظ سطح پوشش بتنی و بهبود کارکرد لنگر خمشی نخستین استفاده می‌شود. این سازه میلگردی همچنین در افزایش مقاومت در برابر ریزش سازه در اثر تغییر حالت تیرهای بتنی، افزایش انعطاف‌پذیری ستون و کاهش احتمال شکست آن، افزایش مقاومت در برابر ضربه‌های شدید و بلایای طبیعی مانند زلزله و افزایش ایجاد اتصالات در بین تیرها کاربرد دارد.
انواع میلگرد خاموت
میلگرد خاموت می‌تواند بر اساس نوع خمش، شکل ظاهری و روش تولید آن دسته‌بندی شوند. خاموت از نظر شکل شامل دو دسته حلقه باز و حلقه بسته، از نظر اندازه زاویه خم شامل خاموت سنتی و مهندسی و از نظر فناوری تولید شامل خاموت مارپیچی، ربات و سولار است.
خاموت حلقه باز
خاموت حلقه باز یا تنگ باز، به سه شکل تک شاخه یا قلاب، دو شاخه یا رکابی و چند شاخه تولید می‌شود. این نوع خاموت به صورت مربع، مستطیل و یا دایره نیست، بلکه می‌تواند به دو صورت L شکل و یا U شکل باشد. از این نوع خاموت برای مقابله با نیروهای برشی وارده بر سازه استفاده می‌شود.
خاموت حلقه بسته
خاموت حلقه بسته یا تنگ بسته، به صورت مربع، مستطیل و یا دایره است. در این حالت، خاموت دارای مقاومت بسیار بالایی در برابر نیروهای پیچشی است. با توجه به نوع شاخه‌ها و همچنین مقدار زاویه خمش، میزان مقاومت در برابر نیروهای پیچشی تغییر می‌کند.
خاموت سنتی
خاموت دستی، به صورت دستی و با استفاده از اهرم تولید می‌شود. شکل ظاهری این نوع خاموت به صورت مربع با زوایای 90 درجه است. وجود زوایای 90 درجه مانع از قرار گرفتن میلگردهای طولی به خوبی در داخل خاموت می‌شوند. با این حال، این نوع خاموت به دلیل هزینه تولید پایین‌تر، بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خاموت مهندسی
خاموت مهندسی به صورت مکانیکی تولید می‌شود. این نوع خاموت دارای زاویه خم 45 یا 135 درجه بوده و شکل نهایی به صورت مثلث است. این خاموت نسبت به خاموت سنتی با دقت بیشتری تولید می‌شود. خاموت مهندسی همچنین سرعت تولید بالاتر، هزینه تولید بالاتر و مقاومت و پایداری بیشتری نسبت به خاموت سنتی دارد.
خاموت مارپیچی
خاموت مارپیچی برای افزایش مقاومت و انعطاف‌پذیری در برابر نیروهای کششی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع خاموت به صورت مارپیچ و پیوسته به صورت مکانیکی و با استفاده از دستگاه CNC تولید می‌شود. خاموت مارپیچی به دور میلگرد و در امتداد آن پیچیده می‌شود تا باعث تقویت سازه شود. تولید این نوع میلگرد خاموت براساس استانداردهای astm a615 و یا bs4449 است.
خاموت ربات
یکی از جدیدترین نوع خاموت، خاموت ربات است. این نوع خاموت با استفاده از دستگاه CNC تولید می‌شود. میلگرد خاموت ربات بسیار شبیه میلگرد خاموت مارپیچی است با این تفاوت که این نوع میلگرد دارای زوایای 90 درجه در حاشیه است که باعث ایجاد اشکال مربعی شکل می‌شود. این خاموت دارای دقت بسیار زیاد است و می‌تواند در ابعاد و شکل‌های متفاوتی تولید شود.
خاموت سولار
خاموت سولار جدیدترین و به‌روزترین نوع میلگرد خاموت است. این نوع خاموت براساس فناوری PI-SYSTEMS به شکل خاموت مربعی حلقه بسته تولید می‌شود. استفاده از این نوع خاموت باعث افزایش استحکام و مقاومت در برابر نیروهای کششی ناشی از زلزله می‌شود.
انواع خاموت فوندانسیون
از جمله خاموت‌های مورد استفاده در بخش فونداسیون می‌توان به خاموت فولاد معمولی، خاموت خمیده، خاموت پیش‌کشیده و خاموت الیافی اشاره کرد.
خاموت فولاد معمولی
این نوع خاموت معمولا از جنس فولاد کربنی هستند که دارای سطح صاف است. از این نوع خاموت برای افزایش مقاومت فشاری در فونداسیون‌ها استفاده می‌شود.
خاموت خمیده
خاموت خمیده یک نوع خاموت مارپیچی است که سطح آن از لحاظ ریزساختار و شکل تغییر کرده است. این نوع خاموت باعث افزایش مقاومت در برابر نیروهای کششی می‌شود و نسبت به خاموت‌های فولاد معمولی نیز دارای مقاومت و استحکام بیشتری در برابر نیروهای خمشی است.
خاموت پیش‌کشیده
خاموت پیش‌کشیده قبل از قرارگیری در داخل بتن، با اعمال مقداری تنش تقویت می‌شود. این نوع خاموت باعث کاهش تغییر شکل و افزایش مقاومت در برابر گسترش و رشد ترک‌ها می‌شود.
خاموت الیافی
خاموت الیافی شامل یک لایه الیاف است که در طول خاموت قرار می‌گیرد. این نوع میلگرد خاموت باعث افزایش انعطاف‌پذیری و مقاومت فونداسیون می‌شود.
قوانین و مقررات استفاده از خاموت
تولید و استفاده از خاموت بر اساس استاندارهای ASTM A615 ، ACI 318 و BS4449 است. پیش از استفاده از خاموت‌ها، بازرسی و بررسی آنها الزامی است. خاموت‌ها باید با استفاده از سیم‌های آرماتوربندی به میلگردهای طولی متصل شوند. پس از استفاده از خاموت در داخل بتن، بازرسی مجدد انجام شود و بررسی شوند که عوامل محیطی باعث پوسیدگی و خوردگی خاموت‌ها نشوند.
براساس مقررات ملی ساختمان، طول ناحیه بحرانی در اجرای ساختمان‌های بتن آرمه نباید کمتر از یک ششم ارتفاع آزاد ستون، اندازه بزرگترین ضلع مستطیلی ستون، قطر ستون و 450 میلی‌متر باشد. اندازه خاموت‌های حلقه بسته نباید از 24 برابر قطر خاموت، 300 میلی‌متر، 8 برابر قطر کوچک‌ترین میلگرد طولی ستون و نصف کوچک‌ترین ضلع مقطع ستون کمتر باشد. فاصله خاموت‌ها در مکانی که نیروهای فشاری زیادی است نباید از 36 برابر قطر خاموت، 12 برابر کوچک‌ترین میلگرد طولی، 250 میلی‌متر و کوچک‌ترین بعد عضو فشاری بیشتر باشد.
نکات ضروری
- استفاده زیاد و نزدیک به یکدیگر از میلگردهای خاموت غیرضروری است و می‌تواند باعث افزایش هزینه‌ها شود.
- استفاده از تعداد ناکافی میلگردهای خاموت باعث ایجاد مقاومت نامناسب و کم در برابر نیروهای برشی می‌شود.
- اندازه دهانه نامناسب می‌تواند باعث تغییر شکل عناصر سازنده و افتادگی تیرها و جابجایی آنها از مکان اصلی و یا فشردگی آنها شود.
- استفاده نادرست از میلگردهای خاموت می‌تواند باعث انتقال ضعیف نیرو و کاهش قدرت تیرها و سایر اجزا و عدم جلوگیری از گسترش ترک شود.
- در هنگام فرآیند خم‌کاری و تولید خاموت، دمای فرآیند باید بالاتر از 5 درجه سانتی‌گراد باشد.
- در صورت نیاز به خم‌کاری مجدد، لازم است که این فرآیند به صورت سرد و حتما به صورت مکانیکی انجام گیرد.
خرید میلگرد مناسب خاموت
همان طور که اشاره شد، خاموت را می‌توان از میلگرد آجدار تولید کرد. بنابراین اهمیت زیادی دارد که میلگرد مناسب و باکیفیتی خریداری کنید. بازرگانی فرداد فولاد مجموعه باسابقه‌ای است که می‌توانید جهت خرید انواع آهن آلات انتخاب کنید. قیمت میلگرد نیشابور در مشهد را نیز می‌توانید هر روز در سایت و کانال تلگرام مشاهده نمایید.
نظرات کاربران